Το «An Enquiry Concerning Political Justice» κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 1793, και ήταν το πρώτο βιβλίο που έθετε «με πολύ σαφή τρόπο τις οικονομικές και πολιτικές αρχές του αναρχισμού».
Στο απόσπασμα αυτό ο Godwin εξετάζει την ισότητα μεταξύ του ανθρώπινου γένους
Η ισότητα του ανθρώπινου γένους είναι είτε φυσική είτε ηθική. H φυσική ισότητα μπορεί να έχει να κάνει είτε με τη σωματική δύναμη είτε με τις δυνατότητες του ανθρώπινου μυαλού.
Αυτό το μέρος του θέματος έχει γίνει αντικείμενο διαμαρτυριών και ενστάσεων. Έχει ειπωθεί, «ότι το αντίστροφο αυτής της ισότητας είναι το αποτέλεσμα της εμπειρίας μας. Ανάμεσα στα άτομα του είδους μας στην πραγματικότητα βρίσκουμε ότι δεν υπάρχουν δύο όμοια. Ένας άνθρωπος είναι δυνατός και ένας άλλος αδύναμος. Ένας άνθρωπος είναι σοφός και ένας άλλος ανόητος. Όλα αυτά που υπάρχουν στον κόσμο της ανισότητας των συνθηκών πρέπει να εντοπιστούν σε αυτήν ως πηγή τους. Ο δυνατός άνθρωπος κατέχει τη δύναμη να υποτάσσει, και ο αδύναμος χρειάζεται ένα σύμμαχο για να προστατευτεί. Η συνέπεια είναι αναπόφευκτη: η ισότητα των συνθηκών είναι μια χιμαιρική υπόθεση, ούτε είναι δυνατόν να περιοριστεί στην πράξη, ούτε επιθυμητό αν κάτι τέτοιο μπορούσε να γίνει».
Πάνω σε αυτή τη δήλωση δύο παρατηρήσεις μπορούν να γίνουν. Πρώτον, αυτή η ανισότητα ήταν στις απαρχές της απείρως μικρότερη από ότι είναι σήμερα. Στην ακαλλιέργητη κατάσταση του ανθρώπου οι αρρώστιες, η θηλυπρέπεια και η πολυτέλεια ήταν ελάχιστα γνωστές, και κατά συνέπεια η δύναμη του καθενός πλησίαζε πολύ περισσότερο τη δύναμη του γείτονά του. Στην ακαλλιέργητη κατάσταση του ανθρώπου η κατανόηση ήταν περιορισμένη, οι επιθυμίες του, οι ιδέες και οι απόψεις του πρωτόλειες. Θα περίμενε κανείς ότι φεύγοντας για πρώτη φορά από αυτήν την κατάσταση μεγάλες ανωμαλίες θα εμφανιζόντουσαν· και είναι το αντικείμενο της μεταγενέστερης σοφίας και προόδου να αμβλύνει αυτές τις ανωμαλίες.
Δεύτερον, παρά τις καταπατήσεις που έχουν γίνει σχετικά με την ισότητα του ανθρώπινου γένους, μια μεγάλη και ουσιαστική ισότητα παραμένει. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανομοιότητα μεταξύ του ανθρώπινου γένος από τού να κάνει ικανό έναν άνθρωπο να κρατήσει αρκετά άλλα άτομα υποταγμένα, εκτός από το βαθμό που είναι πρόθυμα να υποταχθούν. Όλες οι κυβερνήσεις βασίζονται στην εξουσιοδότηση. Οι άνθρωποι σήμερα ζουν κάτω από οποιαδήποτε συγκεκριμένη μορφή, επειδή αντιλαμβάνονται ότι έχουν συμφέρον να το κάνουν. Ένα μέρος μάλιστα μιας κοινωνίας ή αυτοκρατορίας μπορεί να υποταχθεί δια της βίας· αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι η ατομική δύναμη του δεσπότη τους· πρέπει να είναι η δύναμη ενός άλλου μέρους της κοινωνίας, που θεωρεί ότι είναι προς το συμφέρον της να υποστηρίζει την εξουσία του. Καταστρέψτε τη γνώμη αυτή, και το οικοδόμημα το οποίο είναι χτισμένο επάνω της καταρρέει. Προκύπτει επομένως ότι όλοι οι άνθρωποι είναι κατ’ ουσίαν ανεξάρτητοι.—Μέχρι στιγμής για τη φυσική ισότητα.
Η ηθική ισότητα εξακολουθεί να είναι λιγότερο ανοικτή σε λογική εξαίρεση. Με το ηθική ισότητα αντιλαμβάνομαι την τυπικότητα τού να εφαρμόζεται ένας αμετάβλητος κανόνας δικαιοσύνης σε κάθε περίπτωση που μπορεί να υπάρξει. Αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί παρά μόνο πάνω σε επιχειρήματα που θα ανέτρεπαν την ίδια τη φύση της αρετής. «Η ισότητα», βεβαιώνεται, «θα είναι πάντα ένας ακαταλαβίστικος μύθος, εφόσον οι ικανότητες των ανθρώπων είναι άνισες, και οι υποτιθέμενοι ισχυρισμοί τους δεν έχουν ούτε την εγγύηση ούτε την άδεια να μπορούν να υλοποιηθούν*». Αλλά σίγουρα η δικαιοσύνη είναι επαρκώς κατανοητή στην ίδια τη φύση της, άσχετα από τη μελέτη τού κατά πόσον μπορεί ή όχι να περιοριστεί στην πράξη. Η δικαιοσύνη έχει σχέση με όντα προικισμένα με αντίληψη, και ικανά για ευχαρίστηση και πόνο. Τώρα προκύπτει άμεσα από τη φύση τέτοιων όντων, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε αυθαίρετη σύνθεση, ότι η ευχαρίστηση είναι ευάρεστη και ο πόνος απεχθής, η ευχαρίστηση επιθυμητή και ο πόνος απορριπτέος. Είναι επομένως απλό και λογικό ότι τέτοια όντα θα έπρεπε να συνεισφέρουν, στο μέτρο του δυνατού, στην ευχαρίστηση και το όφελος όλων. Ανάμεσα στις απολαύσεις κάποιες είναι πιο εκλεπτυσμένες, πιο αγνές και λιγότερο επισφαλείς από ό,τι άλλες. Είναι ακριβώς αυτές που θα πρέπει να προτιμούνται.
Από αυτές τις απλές αρχές μπορούμε να συμπεράνουμε την ηθική ισότητα του ανθρώπινου είδους. Είμαστε κοινωνοί μιας κοινής φύσης, και οι ίδιες αιτίες που συμβάλλουν προς όφελος του ενός θα συμβάλλουν και προς όφελος του άλλου. Οι αισθήσεις μας και οι ικανότητές μας είναι ιδίας αξίας. Οι απολαύσεις μας και οι πόνοι μας θα είναι ως εκ τούτου ίδιες. Είμαστε όλοι μας προικισμένοι με λογική, ικανοί να συγκρίνουμε, να κρίνουμε και να συμπεραίνουμε. Η πρόοδος επομένως που είναι επιθυμητή για τον έναν είναι επιθυμητή και για τον άλλο. Θα πρέπει να είμαστε προνοητικοί με τους εαυτούς μας και χρήσιμοι για τους άλλους, σε αρμονία όπως υψωνόμαστε πάνω από την ατμόσφαιρα της προκατάληψης. Η ίδια ανεξαρτησία, η ίδια ελευθερία από οποιοδήποτε τέτοιο περιορισμό, όπως θα μας εμπόδιζε από το να παραδίνουμε τα ηνία της δικής μας κρίσης, ή να εκφέρουμε πάνω σε όλες τις περιπτώσεις ό,τι πιστεύουμε ότι είναι αληθινό, θα συμβάλλει στην πρόοδο όλων. Υπάρχουν συγκεκριμένες δυνατότητες και μια συγκεκριμένη κατάσταση που είναι περισσότερο επωφελής για κάθε άνθρωπο, και είναι ακριβώς αυτή που θα έπρεπε να επικοινωνείται σε όλους, τουλάχιστον όσο η γενική οικονομία το επιτρέπει.
Υπάρχει πράγματι ένα είδος ηθικής ανισότητας παράλληλο με τη φυσική ανισότητα που έχει ήδη περιγραφεί. Η μεταχείριση στην οποία οι άνθρωποι εξουσιοδοτούνται πρέπει να κριθεί με βάση τα πλεονεκτήματα και τις αρετές τους. Αυτή η χώρα δεν θα ήταν η έδρα της σοφίας και της λογικής, όπου ο ευεργέτης των ειδών του θα υποληπτόταν το ίδιο όπως ο εχθρός του. Αλλά στην πραγματικότητα αυτή η διάκριση, από το να είναι μέχρι στιγμής αντίθετη με την ισότητα υπό οποιαδήποτε έννοια, είναι φιλική προς αυτήν, και κατά συνέπεια γνωστή με την ονομασία της αμεροληψίας [equity], ένας όρος που έχει την ίδια ρίζα. Εν τούτοις κατά μία έννοια μια εξαίρεση, τείνει στον ίδιο σκοπό που η ίδια η αρχή οφείλει την αξία της. Αποσκοπεί στο να εμφυσήσει σε κάθε αγκαλιά μια άμιλλα υπεροχής. Αυτό που είναι όντως επιθυμητό είναι η αφαίρεση όσο το δυνατόν περισσότερων αυθαίρετων διακρίσεων, και αφήνοντας στα ταλέντα και την αρετή το πεδίο των προσπαθειών άθικτο. Θα έπρεπε να προσπαθούμε να παρέχουμε σε όλους τις ίδιες ευκαιρίες και την ίδια ενθάρρυνση, και να καταστήσουμε τη δικαιοσύνη κοινό συμφέρον και επιλογή.
Μετάφραση: Αιχμή
Ακολουθήστε την ΑΙΧΜΗ στο twitter: https://twitter.com/aixmi_kd
AIXMH 